نمی دونم تا حالا شده که توی زندگی‏تون یه تحول بزرگ صورت بگیره به طوری که سبک زندگی شما عوض بشه یا نه. ولی حتما به این دقت داشتین که وقتی آدم توی شرایط متفاوتی از شرایط قبلی خودش قرار می گیره دیدش نسبت به همه چیز یه شکل دیگه می شه. حتی به همین که دیدش به اطرافش چه طوریه هم دیدش عوض می شه!

مثلا به این که باید چه طور زندگی کرد. تویی که یک دانشجوی مسلمان ایرانی هستی به زندگی یه جور زندگی می کنی، و اون دانشجوی غیر مسلمانی که در مثلا بلژیک به دنیا اومده یه جور دیگه. نکته جالب این جاست که وقتی من دانشجوی مسلمان برای مثلا گرفتن دکترای خودم میرم بلژیک، وقتی برمی گردم قاعدتا مثل قبل از رفتنم فکر نمی کنم. همین طور وقتی یک دانشجوی بلژیکی برای گرفتن دکترای خودش میاد ایران (حالا یه رشته ای که فقط ایران داره!!) وقتی بعد از چند سال برمی گرده دیگه مثل سابق فکر نمی کنه. چرا؟ به خاطر این که محیط زندگی آدم پیش‏ذهن‏های اون رو تشکیل می ده. همین طور اطرافیانش و خانواده ش. شاید من که می رم اون طرف و برمی گردم بعد بیام و بگم: «بابا اون ور کی می‏گه آدم ها زندگی‏شون پر از فساد و این حرفاست؟‏ اون جا هم مردم دارن مثل آدم زندگی می کنن. به هم احترام می ذارن. اون جا مردم حقوق شهروندی‏شون به شدت احترام می شه. نظمی، قاعده ای قانونی...حالا گیرم مسلمون نباشن. یا اصلا خدا رو قبول نداشته باشن... اصلا مگه طوریه که مردم خدا رو قبول نداشته باشن. اون ها بالاخره یه عقیده ای دارن دیگه!!»
و ممکنه اون که میاد ایران وقتی بر می گرده بگه:‏ «نه بابا توی ایران اون خبرا نیست که به ما می گفتند. مردم مهربونن. اصلا ترور و قتل و کشتار توی ایران یه چیز نادریه. شاید اصلا یه آدم توی زندگی پنجاه ساله خودش توی ایران یک مورد قتل هم نبینه. خانواده های ایرانی از گرم‏ترین کانون های محبتی کل دنیا هستند. پدر خانواده معمولا تا قبل از ازدواج بچه‏هاش مخارج اون ها رو به عهده می گیره.»

به طرز تفکرتون تا حالا فکر کردین؟‏ تا حالا فکر کردین اگه توی یک خونواده مخالف با خونواده خودتون به دنیا می اومدین چه طوری فکر می کردین؟‏ یا اگه توی یک کشور اروپایی یا آمریکایی یا یک کشور سنی نشین؟‏ یا اصلا اگه مثلا توی یک کشور فقیر و بیچاره آفریقایی؟‏

واقعا کی درست می گه؟ حق با کیه؟‏ تا حالا به این دقت کردین که بیشتر آدم ها به عقاید خودشون یقین و اطمینان دارن در حالی هر کدوم از اون ها طبق نظر دیگری به حقیقت نرسیده. مسلمون در مورد مسیحی. مسیحی در مورد مسلمون. سنی در مورد شیعه. شیعه در مورد سنی. ایرانی در مقابل غیر ایرانی. غیر ایرانی در مورد ایرانی.هر کدوم در مورد دیگری یه طوری فکر می کنه. چه قدر اختلاف نظر! اگه شما توی شرایط دیگه ای متولد می شدین به نظرات فعلی‏تون چه طور نگاه می کردین؟‏ اون ها رو قبول داشتین؟